काठमाडौं । नेपाल बोटल वाटर उद्योग संघले देशभर पानीको मूल्यमा एकरूपता ल्याउन आफ्नो संस्था सक्रिय रहेको बताएको छ। संघले आज आयोजित पत्रकार सम्मेलनमार्फत उपत्यकाभित्र र बाहिर उपभोक्ताले पाउने जार र बोटलको पानीको अधिकतम मूल्य तोकेको जानकारी दिएको छ। संघका अनुसार विशेष गरी ढुवानी खर्चका कारण पानीको मूल्य बढ्न गएको छ, तर बिचौलियाहरूले मनपरी मूल्य निर्धारण गरेकाले उद्योगहरूले उचित मूल्य पाउन नसकिरहेको गुनासो रहेको छ। संघले तोकिएको मूल्यभन्दा बढी लिन खोजेमा सम्बन्धित सरकारी निकाय र संघलाई जानकारी गराउन उपभोक्तालाई अपिल गरेको छ।
पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै संघका अध्यक्ष ध्रुव बहादुर गौतमले राज्यको कानुन, नियम र बिचौलियाहरूको चलखेलका कारण धेरै पानी उद्योगहरू धराशायी बन्दै गइरहेको तर राज्यले यो उद्योगको संरक्षणका लागि कुनै नीति नल्याएकोमा आपत्ति जनाए। गौतमका अनुसार उपभोक्ताको नजरमा पानी उद्योगीहरू पापी र अपराधी झैँ ठहरिन्छन्, तर उद्योगीहरूले कराडौं खर्च गरेर स्थापना गरेको उद्योग धराशायी बन्दै गर्दा उनीहरूलाई बिचरा भनेर कसैले बोल्दैनन्। यो स्थितिले व्यवसायीहरू निराश भएको उनको भनाइ थियो।
संघले उपभोक्ताहरूलाई तोकिएको मूल्यभन्दा बढी तिर्न नपरोस् भन्ने उद्देश्यले यो पत्रकार सम्मेलन गरेको थियो। संघले सञ्चार माध्यमलाई आग्रह गरेको छ कि पानी उद्योगीहरूको वास्तविकता खोतलेरमात्र समाचार संप्रेषण गर्नुपर्छ।
अध्यक्ष गौतमले राज्यको चौथो अंगका रूपमा सञ्चार माध्यमलाई महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न आग्रह गरे। उनले भने, “सञ्चार माध्यमले गलतलाई दण्ड दिन र राम्रो गर्नेहरूलाई प्रोत्साहित गर्न भूमिका खेल्नुपर्छ। सस्तो लोकप्रियता र भ्युजको लागि संवेदनशील विषयलाई हल्काफुल्का ढंगले प्रस्तुत नगर्न सञ्चारकर्मीलाई अनुरोध गर्दछु।”
संघले भनेको छ कि पानी उद्योग एकदमै संवेदनशील र जनस्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष जोडिएको क्षेत्र हो, त्यसैले यसलाई व्यवस्थित, व्यवसायिक, मर्यादित, र जनस्वास्थ्य प्रति संवेदनशील बनाउन राज्य र उद्योगीबीच सहकार्य आवश्यक छ।
अध्यक्ष गौतमले नयाँ संविधान लागु भएपछि राज्यले ल्याएका विभिन्न नियम, कानुन र ऐनहरूले पानी उद्योगलाई धरासायी बनाउँदै लगेको उल्लेख गरे। उनले भने कि बिचौलियाको चलखेलले गर्दा उद्योगीले घाटा व्यहोर्नुपरेको छ।
उपभोक्ताहरूलाई स्वच्छ, सफा, र गुणस्तर युक्त सिलबन्द जार र बोटलको पानी खुवाउनका लागि पानी उद्योगीहरूले विभिन्न तालिम र प्रशिक्षण कार्यक्रमहरू चलाउँदै आएका छन्। संघले उपभोक्ताहरूसँग आग्रह गरेको छ कि खाली जारमा अन्य अखाद्य वस्तुहरू राख्ने कार्य नगर्न, र पानी राख्ने डिस्पेन्सर सफा राख्नुपर्छ।
संघले भनेको छ कि सिलबन्द पानीको त्रुटीको जिम्मेवारी उद्योगीले लिन्छन्, तर खुल्ला जार वा बोटलको जिम्मेवारी उद्योगीले लिनु हुँदैन। तसर्थ, सञ्चार माध्यमले सिल खोलिएको पानीका उजुरीलाई मात्र प्राथमिकता दिएर दोषी उद्योगीलाई कारबाही गरिनु हुँदैन।
संघले उद्योगीहरूका लागि उत्पादन लागत व्यवस्थापन एक ठूलो चुनौती भएको उल्लेख गरेको छ। उद्योग स्थापना, मेशिनरी औजार, ऊर्जा खर्च, जनशक्ति व्यवस्थापन, ढुवानी, र मर्मतसम्भार लगायतका विभिन्न खर्चहरूले गर्दा उद्योगलाई घाटामा चलाउनुपरेको संघको भनाइ छ।
संघका अनुसार साना पानी उद्योगको लागत १ करोडदेखि ठूला उद्योगको लागत १५ करोडसम्म पर्न सक्छ। यस्तो अवस्थामा, उद्योगीहरूले उपभोक्ताको स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्छन् भन्ने कुरा नकार्न सकिन्छ।
संघले पानी उद्योगलाई व्यवस्थित गर्न र उद्योगीहरूलाई घाटाबाट जोगाउन सरकारसँग सहकार्य गर्न आग्रह गरेको छ। संघका अनुसार पानी उद्योगले गुणस्तरीय उत्पादन गर्दै देश मात्र नभएर विदेशी बजारमा पनि निर्यात गरेर आम्दानी बढाउन सक्ने क्षमता राख्छ।
संघले सन् २०७७ मा गठित संसदिय समितिको सिफारिसलाई आधार मानी सन् २०७९ देखि जारको उद्योग मूल्य रु १८, ढुवानीकर्ता मूल्य रु ३५, र उपभोक्ता मूल्य रु ४७ तोकिएको थियो। एक लिटर बोटलमा उद्योग मूल्य रु ११, ढुवानीकर्ता मूल्य रु १३, र उपभोक्ता मूल्य रु १६ तोकिएको थियो।
तर उद्योगहरूले तोकिएको मूल्य पाउन नसकेको गुनासो संघले गरेको छ। बिचौलियाहरूको मनपरी मूल्य निर्धारणले गर्दा उद्योगहरूले लागतसमेत निकाल्न कठिनाइ भएको संघको भनाइ छ।
संघले ग्यास सिलिन्डर ढुवानी गर्दा रु १०० दिन स्वीकार्य हुने तर पानी ढुवानी गर्दा उपभोक्ताहरूले ढुवानी भाडा थप्दा विरोध गर्ने गरेको जनाएको छ।
संघले उपत्यकाभित्र जारको उद्योग मूल्य रु १८, उपभोक्ता मूल्य रु ४५—४७, र बोटलको उद्योग मूल्य रु ११० प्रति १२ बोटल, उपभोक्ता मूल्य रु १४० तोकिएको छ। उपत्यकाबाहिर जारको उपभोक्ता मूल्य रु ६० र बोटलको उपभोक्ता मूल्य रु २० तोकिएको छ।
अध्यक्ष गौतमले भने, “यो उद्योगमा धेरै लगानी हुन्छ, र यो केवल पानी बेच्ने व्यवसाय होइन। राज्यले पानी उद्योगलाई प्रोत्साहित गर्नु पर्छ।”
संघले पानीको गुणस्तर, पहिचान खुलेको लोगो, इम्बोसिङ्ग वा प्रिन्टेड जार, मूल्य खुलेको क्यूआर कोड स्टिकर जस्ता कुरामा ध्यान दिन उपभोक्तालाई आग्रह गरेको छ।
संघले भनेको छ कि उपभोक्ताहरूले तोकिएको मूल्यभन्दा बढी मूल्य माग गरेमा संघलाई खबर गर्नुपर्छ।
यो पत्रकार सम्मेलनको उद्देश्य उपभोक्ताहरूलाई पानी उद्योगका यथार्थहरूबारे अवगत गराउनु र सञ्चार माध्यमबाट सही जानकारी फैलाउनु हो।
संघले प्रेस विज्ञप्तिमा भनेको छ कि सञ्चार माध्यमको प्रभाव निकै ठूलो छ। सञ्चार माध्यमले कुनै पनि विषयलाई छिटो लोकप्रिय बनाउन र उस्तै छिटो पतन गराउन सक्ने क्षमता राख्छ। संघले पानी उद्योगको पीडा र समस्याहरूलाई सञ्चार माध्यममार्फत प्रसारण गराउने प्रयास गरेको छ।
अध्यक्ष गौतमले भनेका छन् कि सञ्चार माध्यमले गलत गर्नेहरूलाई दण्डित गर्न र राम्रो गर्नेहरूलाई प्रोत्साहन गर्न उचित भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ।
संघले पत्रकारहरूलाई आग्रह गरेको छ कि पानी उद्योगलाई सकारात्मक दृष्टिकोणले हेरौं, र यो व्यवसायलाई घाटाबाट जोगाउन सहकार्य गरौं।
