काठमाडौं, चैत्र २७ — नेपाली तामाङ समुदायको एक महत्वपूर्ण सांस्कृतिक तथा धार्मिक उत्सव बौद्ध-सिङ्गुन तेमाल जात्रा आगामी चैत्र २९ गते बौद्ध र ३० गते स्वयम्भुमा भव्यताका साथ सम्पन्न हुने तयारी पूरा भएको छ। यस जात्रालाई राष्ट्रिय बौद्ध तेमाल जात्रा मूल व्यवस्थापन समिति र बौद्ध तामाङ कल्याण गुठीको संयोजनमा विविध व्यवस्थापन समितिहरूको गठनसहित सम्पन्न गर्न लागिएको हो।
प्रत्येक वर्षको चैत्र पूर्णिमाको अघिल्लो दिन मनाइने यो जात्रा तामाङ समुदायले परापूर्वकालदेखि मनाउँदै आएको धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व बोकेको ऐतिहासिक पर्व हो। आयोजकको अनुमान अनुसार बागमती प्रदेशका विभिन्न जिल्लाबाट ६० हजारभन्दा बढी तामाङ भक्तजन र श्रद्धालुहरूको सहभागिता रहनेछ।
यस जात्राको उत्पत्ति र महत्व गहिरो धार्मिक मान्यतामा आधारित रहेको पाइन्छ। गुठीका अध्यक्ष जयमंगल लामाका अनुसार, यो जात्रा मृतकको आत्माको चिरशान्तिका लागि विशेषत: आरम्भ गरिएको मानिन्छ। विसं १८१९ मा तेमालका अन्तिम राजा रिन्जिल दार्जे बलले चैत्र पूर्णिमालाई राजकीय चाडको रूपमा स्वीकृति दिएपछि यस जात्राले संस्थागत रूप पाएको हो। इतिहास अनुसार, उनले आफ्नो राज्यका जनतालाई बौद्धमा पुजाआजा गर्न पठाउने गर्थे, जुन चलन अहिलेसम्म जीवित छ।
बौद्ध परिसरमा लामा गुरुहरू र भक्तजनहरूका लागि विशेष सुविधाहरू व्यवस्थापन गरिएको आयोजक समितिका संयोजक सम्पूर्णकुमार लामाले जानकारी दिए। व्यवस्थापनका प्रमुख अंशहरू यसप्रकार छन्:
त्रिपाल र पालको व्यवस्था: पूजा र ध्यानका लागि आश्रयस्थल प्रदान गर्न,शौचालय, शुद्ध पिउने पानी, आपतकालीन एम्बुलेन्स सेवा,निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर: भक्तजनहरूको स्वास्थ्य सुरक्षाको लागि,लामा गुरुहरूबाट पूजापाठ (ङोवा मोन्लम्) गराउने व्यवस्था बत्ती बाल्न र पूजा गर्न पंक्ति व्यवस्थापन र
१०८ खोपीमा रहेका द्वी देवताहरूमा पूजा गर्न विशेष प्रवेश व्यवस्थापन गर्ने र खोज–तलासका लागि हेल्प डेस्क, स्वयंसेवक परिचालन, ट्राफिक व्यवस्था र शान्ति सुरक्षाको लागि संयोजन गर्ने भएको छ।
बौद्ध-सिङ्गुन तेमाल जात्रा केवल धार्मिक क्रियाकलाप मात्र नभई तामाङ समुदायको साझा एकता, पहिचान र मौलिक संस्कृतिको जीवन्त उदाहरण हो। विभिन्न जिल्लाबाट एकैपटक हजारौंको संख्यामा तामाङ श्रद्धालुहरू सहभागी भएर बौद्धस्तुप परिसरमा पूजा, ध्यान र सांस्कृतिक प्रस्तुतिहरूमा सरिक हुन्छन्। यसरी तेमाल जात्रा धार्मिक आस्था, सांस्कृतिक जागरण र सामाजिक एकताको त्रिवेणी बनिदिन्छ।
जात्रामा सहभागी हुनेहरूले पारम्परिक भेषभूषा, बाजागाजा र पूजा विधिहरूलाई सजीव रुपमा प्रस्तुत गर्छन्। यसले युवा पुस्तालाई आफ्नो संस्कृति बुझ्न र जोगाउन प्रेरणा दिने काम गर्दछ। जात्राले तामाङ समुदायमा मात्र होइन, अन्य जातीय समुदायहरूबीच पनि धार्मिक सहिष्णुता र सांस्कृतिक आदानप्रदानको सन्देश प्रवाह गर्ने कार्य गरेको छ।
बौद्ध परिसरमा खिर प्रसाद वितरण, सांगीतिक र सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू, ध्यान र ध्यानवाचन सत्रहरू हुने यो जात्रा आनन्द, आस्था र आत्मीयताको माहोल सिर्जना गर्ने गर्दछ। सम्पूर्ण व्यवस्थापन टोली, गुठीका पदाधिकारीहरू, स्वयंसेवक र स्थानीय प्रशासनको सक्रिय सहभागिताले यो पर्वलाई अझ व्यवस्थित र भव्य बनाउन मद्दत पुर्याएको छ।
बौद्ध-सिङ्गुन तेमाल जात्रा, तामाङ समुदायको अध्यात्म, इतिहास र वर्तमान चेतनाको संगम हो। यसले चिरकालदेखि चलिआएको धर्म, संस्कृति र परम्पराको जगेर्ना मात्र होइन, भावी पुस्ताका लागि मार्गदर्शन समेत प्रदान गर्ने कार्य गर्दै आएको छ। जात्राको सन्देश छ— आस्था, एकता, र संस्कार जति गहिरो बन्यो, समुदाय त्यति नै समृद्ध र सशक्त हुन्छ।
